αὐτός/autos – Jezelf mogen zijn, in verbinding met je eigen, unieke zelf.
Hoe zou het zijn als dat is waar autisme over gaat?
Dat het een spiegel is en tegelijkertijd de uitnodiging om op zoek te gaan naar wie we ten diepste zijn. En de patronen onder ons gedrag mogen onderzoeken en inzichtelijk maken.
De diagnose van onze zoon is inmiddels lang geleden, maar staat me nog helder voor de geest. Een uitdagende tijd volgde, waarin hij en wij een weg moesten zien te vinden met zijn autisme diagnose.
De afgelopen jaren heb ik ervaren dat het autisme van onze zoon niet op zichzelf staat. Er lijkt een relatie te zijn met conditioneringen, patronen en psychische kwetsbaarheid in de familielijn. De daaruit voortgekomen onbewuste patronen zijn niet (altijd) helpend geweest. Hier zicht op krijgen heeft bijgedragen aan meer begrip, inzicht, rust en beweging.
De laatste jaren zijn er veel nieuwe verklaringsmodellen voor autisme. Een andere manier van ontwikkeling: vanuit eigen behoefte en in een eigen tempo. Mensen met autisme zijn niet – zoals vaak wordt beweerd – ongevoelig, maar vaak juist hoog sensitief. De ongelooflijke hoeveelheid prikkels in de maatschappij maakt dat zij zich afsluiten. Het lijkt vooral de maatschappelijke norm te zijn die zorgt dat mensen met autisme tegen veel uitdagingen aanlopen.
Ook is er in toenemende mate aandacht voor autisme en een mogelijke relatie met (intergenerationeel) trauma. Vooraanstaande trauma experts (Bessel van der Kolk en Stephen Porges) vragen zich af of er eigenlijk wel onderscheid is tussen autisme en trauma. Waarbij autisme een uiting zou zijn van hele vroege stressfactoren.
In mijn zoektocht, de trainingen die ik heb gevolgd en in opstellingenwerk zie ik de systemische kant van autisme. De link met (intergenerationeel) trauma werd hierbij steeds zichtbaar.
Systemisch gezien lijkt autisme de uitnodiging tot het herstellen van verbindingen in gezinnen of families. Het onzichtbare zichtbaar maken en insluiten wat buitengesloten was. Autisme lijkt daarnaast ook een beschermend mechanisme voor de persoon met een diagnose. Tegen pijn, angst of verdriet die voelbaar is in het systeem. Om jezelf te beschermen tegen de enorme veelheid aan prikkels en verwachtingen uit de buitenwereld.
De diagnose kan belemmerend zijn. In plaats van je te richten op de persoon en zijn of haar behoeften, wordt vaak door de omgeving uitsluitend de diagnose gezien en de daarbij behorende kenmerken.
Ik ben blij met, en heb veel gehad aan, de toenemende aandacht voor autisme en de nieuwe invalshoeken. Ik realiseer me ook dat er op dit gebied nog veel te leren valt. Dat alle puzzelstukjes samen bijdragen aan meer begrip. Ik geloof dat de systemische kijk veel kan bijdragen aan het op een andere, bredere manier kijken naar autisme. En in het brengen van heling en meer rust in systemen waarin autisme een rol speelt.